Święty Józef

Z hebrajskiego Jehosep – Bóg przydał był, zgodnie z przekazami Ewangelii, mężem Maryi. Pracował jako rzemieślnik od naprawy narzędzi rolniczych, przedmiotów drewnianych itp. Ewangelie poświęcają mu łącznie 26 wierszy, a jego imię wymieniają 14 razy. Ewangeliści nie zanotowali jednak żadnego słowa wypowiedzianego przez Józefa. Wzmianki o św. Józefie znajdujemy też w apokryfach pochodzących z drugiego wieku chrześcijaństwa.

Św. Józef wywodził się z królewskiego rodu Dawida. Mimo wysokiego pochodzenia nie posiadał żadnego majątku i zarabiał na życie pracą jako cieśla oraz stolarz. Zaręczony z Maryją, Józef stanął przed tajemnicą cudownego poczęcia. Nie był według ciała ojcem Chrystusa. Był nim jednak według prawa żydowskiego jako prawomocny małżonek Maryi. Chociaż więc Maryja porodziła Pana Jezusa dziewiczo, to jednak wobec prawa żydowskiego i otoczenia Józef był uważany za ojca Pana Jezusa. Tak go też nazywają Ewangelie. Kiedy Józef dowiedział się, że Maryja oczekuje dziecka, wiedząc, że nie jest to jego potomek, postanowił dyskretnie usunąć się z życia Maryi, by nie narazić Jej na zhańbienie i obmowy. Wprowadzony jednak przez anioła w tajemnicę, wziął Maryję do siebie, do domu. Podporządkowując się dekretowi o spisie ludności, udał się z Nią do Betlejem, gdzie urodził się Jezus. Po nadaniu Dziecku imienia i przedstawieniu Go w świątyni, w obliczu prześladowania, ucieka z Matką i Dzieckiem do Egiptu. Po śmierci Heroda udał się do Nazaretu. Po raz ostatni Józef pojawia się na kartach Pisma Świętego podczas pielgrzymki z dwunastoletnim Jezusem do Jerozolimy. W życiu dorosłego Jezusa postać św. Józefa już się nie pojawia, stąd większość biblistów uważa, że umarł prawdopodobnie jeszcze przed publicznym wystąpieniem Zbawiciela. Miał najpiękniejszą śmierć i pogrzeb, jaki można sobie wyobrazić, gdyż byli przy nim w ostatnich chwilach jego życia: Jezus i Maryja. Może dlatego tradycja nazwała go patronem dobrej śmierci. Ikonografia zwykła przedstawiać Józefa jako starca. W rzeczywistości był on raczej młodzieńcem w pełni męskiej urody i sił.

Ojcowie i pisarze Kościoła podkreślają, że do tak bliskiego życia z Jezusem i Maryją Opatrzność wybrała męża o niezwykłej cnocie. Dlatego Kościół słusznie stawia św. Józefa na czele wszystkich świętych i daje mu tak wyróżnione miejsce w hagiografii. O św. Józefie pierwszy pisał Orygenes, chwaląc go jako „męża sprawiedliwego”. Św. Jan Złotousty wspomina jego łzy i radości; św. Augustyn pisze o legalności jego małżeństwa z Maryją i o jego prawach ojcowskich; św. Grzegorz z Nazjanzu wynosi godność Józefa ponad wszystkich świętych; św. Hieronim wychwala jego dziewictwo.

Święci o Józefie

Św. Teresa z Avila, wielka reformatorka Karmelu, twierdziła, że o cokolwiek prosiła Pana Boga za przyczyną św. Józefa, zawsze otrzymała i nie była nigdy zawiedziona. Wszystkie swoje klasztory fundowała pod jego imieniem. Jego też obrała za głównego patrona swoich dzieł.

W liturgii

Jan XXIII wpisał imię św. Józefa do Kanonu Rzymskiego (Pierwszej Modlitwy Eucharystycznej). Wydał także osobny list apostolski o odnowieniu nabożeństwa do niebiańskiego Patrona (1961), uczynił go patronem II Soboru Watykańskiego (1962-1965). Decyzją Benedykta XVI, ogłoszoną już za pontyfikatu papieża Franciszka, w 2013 r. imię św. Józefa włączono także do pozostałych modlitw eucharystycznych.

Liturgiczne wspomnienie św. Józefa po raz pierwszy spotykamy w Kościele wschodnim w IV wieku. Na Zachodzie obchody sięgają VIII w. Obecnie Kościół rzymskokatolicki oddaje św. Józefowi cześć dwukrotnie w ciągu roku liturgicznego: 19 marca – jako Oblubieńcowi Matki Bożej oraz 1 maja – jako patronowi ludzi pracujących (święto Józefa Rzemieślnika). Ponadto cały marzec jest poświęcony św. Józefowi, a dniem tygodnia, w którym się go wspomina, jest środa.

Patron

Św. Józef jest patronem Kościoła powszechnego. Jest również patronem małżonków i rodzin chrześcijańskich, ojców, sierot, cieśli, wszystkich pracujących i uciekinierów. Wzywany jest także jako orędownik umierających i patron dobrej śmierci.

W ikonografii św. Józef przedstawiany jest z Dziecięciem Jezus na ręku, z lilią w dłoni. Jego atrybutami są m. in. narzędzia ciesielskie: piła, siekiera, warsztat stolarski; bukłak na wodę, kij wędrowca, kwitnąca różdżka (Jessego), miska z kaszą, lampa lub winorośl.